Posłuchaj: czajka (Autor nagrań: Zdzisław Pałczyński, Producent – P.W. Alauda)
   

 

Czajka Vanellus vanellus

Gatunek kwalifikujący użytki zielone do płatności rolnośrodowiskowej!

Wygląd

 

Ptak wielkości gołębia z charakterystycznym zadartym czubkiem na głowie oraz szerokimi, zaokrąglonymi na końcach skrzydłami. Gardło oraz wierzch głowy czarne, brzuch biały. Grzbiet u samca ma zielonkawy połysk. Ogon biały z czarnym pasem na końcu. Samica i ptaki młode mają krótszy czubek, ich płaszcz nie posiada zielonego połysku.

Siedlisko

• wilgotne i podmokle łąki oraz pastwiska;
• ekstensywnie wypasane pastwiska w dolinach dużych rzek;
• pola uprawne ze zbożem jarym;
• spuszczone stawy rybne;
• zbiorniki retencyjne.

Pokarm

Naziemne bezkręgowce oraz w mniejszym stopniu nasiona i inne części roślin.

  • Samiec czajki. Fot. G. Leśniewski

  • Pastwiska - siedlisko lęgowe czajki. Fot. D. Krupiński

Gniazdo

Wygrzebany w ziemi niewielki dołek z bardzo skromną wyściółką. Często zaledwie jest to kilka źdźbeł traw lub kamyków. Czajka gnieździ się pojedynczo lub w luźnych koloniach złożonych z kilku, a rzadziej kilkunastu par. Pisklęta są zagniazdownikami, po wykluciu się z jaj opuszczają gniazdo i żerują pod opieką samicy.

  • Gniazdo czajki na polach ze zbożem jarym. Fot. D. Krupiński

  • Pisklęta czajki zaraz po wykluciu. Fot. G. Kamiński

Zagrożenia

• wczesny termin pokosu (koszenie łąk już w maju lub na początku czerwca);
• koszenie łąk od zewnątrz do środka;
• wysiewanie nawozów na łąkach;
• osuszanie podmokłych łąk;
• upraszczanie struktury roślinności (podsiewanie szlachetnymi gatunkami traw);
• prace polowe prowadzone w trakcie sezonu lęgowego.

Status gatunku

Rozpowszechniony ptak lęgowy na terenie całego kraju. Gatunek wędrowny. Na lęgowiska przylatuje na przełomie II i III. Opuszczanie terenów lęgowych następuje po odchowaniu młodych, tj. od końca maja do lipca. Koczujące stada czajek spotyka się już w czerwcu, ostatnie odlatujące ptaki obserwowane są jeszcze w listopadzie. Na zimowiska pierwsze czajki odlatują w VI.

  • Migrujące stado czajek. Fot. M. Matysiak

  • Zaniepokojona czajka w pobliżu gniazda. Fot. G. Leśniewski

Ochrona

• przesunięcie terminu pierwszego pokosu do 1 lipca;
• koszenie od środka do zewnątrz łanu lub stosowanie „wypłaszacza”;
• pozostawianie nieskoszonego fragmentu łąki (5-10% powierzchni działki).