Ochrona cennych siedlisk i zagrożonych gatunków poza obszarami Natura 2000

 

Celem tej interwencji jest utrzymanie, zapobieganie pogarszaniu się lub przywrócenie właściwego stanu ochrony poza obszarami Natura 2000:

  • cennych siedlisk przyrodniczych (tj. zmiennowilgotne łąki trzęślicowe, zalewowe łąki selernicowe i słonorośla, murawy, półnaturalne łąki wilgotne, półnaturalne łąki świeże, torfowiska);
  • siedlisk lęgowych ptaków (tj. rycyka, kszyka, kwawodzioba, czajki, dubelta, kulika wielkiego, wodniczki, derkacza), których występowanie jest uzależnione od prowadzenia działalności rolniczej.

Wsparciem objęte są również siedliska marginalne z punktu widzenia działalności rolnej, ale istotne dla zachowania różnorodności biologicznej obszarów wiejskich (np. murawy). Trwałość tych siedlisk jest zależna od wykonywania ekstensywnych zabiegów agrotechnicznych.

W ramach tej interwencji beneficjenci zobowiązują się do realizacji wymogów związanych z ekstensywnym rolniczym użytkowaniem gruntu, obejmujących w szczególności:

  • stosowanie odpowiedniej liczby pokosów;
  • ekstensywny wypas zwierząt;
  • dostosowanie terminów koszenia/wypasu do potrzeb ochrony przyrody.

Zakres wymogów różni się w zależności od przedmiotu ochrony – dostosowany jest do preferencji zagrożonych gatunków oraz charakteru siedlisk przyrodniczych.  W wszystkich wariantach beneficjent jest zobowiązany do realizacji wymogów dotyczących ekstensywnego użytkowania rolniczego, odbiegających od standardowej/zwykłej praktyki rolniczej, co powoduje ponoszenie dodatkowych kosztów i utratę dochodów.

Interwencja wdrażana jest poprzez szereg wariantów dedykowanych odpowiednim siedliskom lub gatunkom:

  • Zmiennowilgotne łąki trzęślicowe
  • Zalewowe łąki selernicowe i słonorośla
  • Murawy
  • Półnaturalne łąki wilgotne
  • Półnaturalne łąki świeże
  • Torfowiska
  • Ochrona siedlisk lęgowych rzadkich gatunków ptaków siewkowych (rycyk, kszyk, krwawodziób, czajka)
  • Ochrona siedlisk lęgowych dubelta i kulika wielkiego
  • Ochrona siedlisk lęgowych wodniczki
  • Ochrona siedlisk lęgowych derkacza

We wdrażanie tej interwencji zaangażowani są eksperci przyrodniczy.  Ich rolą jest stwierdzenie występowania danego siedliska lub gatunku ptaka.  Nie dotyczy to sytuacji gdy informacja o zasięgu występowania wodniczki i dubelta wynika  z warstw cyfrowych (mapy) opracowanych w ramach monitoringu prowadzonego przez Główny Inspektorat Ochrony Środowiska.

W każdym przypadku ekspert doprecyzowuje wymogi zgodnie ze stwierdzonym stanem siedliska uwzględniając uwarunkowania lokalne (w tym działania ochronne obowiązujące na danym obszarze).

Wybrane wymogi poszczególnych wariantów są uszczegóławiane przez eksperta przyrodniczego. Takiemu uszczegółowieniu podlegają terminy koszenia/ wypasu (ekspert może zawęzić taki termin w ramach terminu ogólnego, wskazanego dla danego wariantu) oraz wymogi, których opis wskazuje na możliwość (dopuszczalność) zastosowania indywidualnego podejścia w uzasadnionych przypadkach.

Wymogi przekrojowe dla wszystkich wariantów siedliskowych i ornitologicznych:

  • obowiązek posiadania planu działalności rolnośrodowiskowej;
  • obowiązek posiadania dokumentacji przyrodniczej, stanowiącej identyfikację siedliska, sporządzonej przez eksperta przyrodniczego (jeśli siedlisko jest niezidentyfikowane);
  • zakaz: stosowania komunalnych osadów ściekowych, stosowania podsiewu oraz mechanicznego niszczenia struktury gleby, w tym bronowania i przeorywania;
  • zakaz stosowania środków ochrony roślin, z wyjątkiem selektywnego i miejscowego niszczenia niepożądanych gatunków roślin (w szczególności – inwazyjnych) z zastosowaniem odpowiedniego sprzętu (np. mazaczy herbicydowych);
  • zakaz składowania biomasy wśród kęp drzew i zarośli, w rowach, jarach i innych obniżeniach terenu.
  • w przypadku występowania gatunków niepożądanych (określonych w dokumentach krajowych) wymogi poszczególnych wariantów dotyczące: terminów i częstotliwości koszenia, obowiązku pozostawiana części działki rolnej nieskoszonej oraz terminów i intensywności wypasu mogą być zmienione przez eksperta przyrodniczego w celu eliminacji lub ograniczenia występowania tych gatunków. Zmiana ww. wymogów powinna być szczegółowo uzasadniona. Szczegóły dotyczące powyższych okoliczności oraz zakres możliwych zmian wymogów będą określone w dokumentach krajowych;
  • w przypadku użytkowania kośnego, kośno-pastwiskowego lub pastwiskowego (dotyczy niedojadów): zebranie i usunięcie skoszonej lub wyciętej biomasy (w tym zakaz pozostawiania rozdrobnionej biomasy); w terminie do 2 tygodni po pokosie biomasa powinna zostać usunięta z działki rolnej lub ułożona w pryzmy, w tym pryzmy balotowe, stogi lub brogi; w przypadku ułożenia biomasy w pryzmy, w tym pryzmy balotowe, stogi lub brogi powinna ona zostać usunięta z działki rolnej nie później niż do 1 marca kolejnego roku;
  • zakaz tworzenia nowych, rozbudowy, przebudowy i odtwarzania istniejących urządzeń melioracji wodnych, z wyjątkiem przypadków dotyczących dostosowania tych urządzeń do potrzeb związanych z utrzymaniem lub poprawą warunków siedliskowych gatunków lub siedlisk, a w przypadku wariantów ornitologicznych nie wpłyną również na obniżenie poziomu wód gruntowych w okresie lęgowym ptaków, jeżeli takie działania zostaną dopuszczone i szczegółowo określone przez eksperta przyrodniczego;

Wymogi szczegółowe (np. częstotliwość koszenia, terminy koszenia lub wypasu, obsada/obciążenie itd.) przy użytkowaniu kośnym, kośno-pastwiskowym i pastwiskowym są takie jak w interwencji 1.

Płatność roczna w formie zryczałtowanej - według stawki wyliczonej na podstawie utraconych dochodów i dodatkowych kosztów, przyznawana do powierzchni gruntu objętego zobowiązaniem. Stawki płatności są zróżnicowane ze względu na rodzaj siedliska lub gatunek chroniony i wynikający z tego zakres zobowiązań.

Stawki płatności dla poszczególnych wariantów są takie same jak w interwencji 1.

Beneficjentowi realizującemu zobowiązanie na obszarach niebędących użytkami rolnymi przysługiwać będzie dodatkowa płatność w przypadku zalania lub podtopienia gruntu w wysokości 280 zł/ha. Informacja o podtopieniu lub zalaniu będzie oparta na monitoringu satelitarnym.

W ramach interwencji obowiązuje mechanizm degresywności.

  • 100% stawki podstawowej – za powierzchnię od 0,10 ha do 50 ha;
  • 75% stawki podstawowej – za powierzchnię powyżej 50 ha do 100 ha;
  • 60% stawki podstawowej – za powierzchnię powyżej 100 ha.