Posłuchaj: błotniak stawowy (Autor nagrań: Zdzisław Pałczyński, Producent – P.W. Alauda)
   

 

Błotniak stawowy Circus aeruginosus

Wygląd

Rozmiary i ubarwienie wyróżniają go spośród innych gatunków błotniaków. Jest najmasywniejszy, ma najdłuższe i najszersze skrzydła (110-140 cm), co powoduje, że wielkością przypomina myszołowa. Jest jednak od niego smuklejszy oraz ma typową dla błotniaków sylwetkę w locie (skrzydła uniesione w szerokie V). Samica jest brunatna z żółtopłowym rozjaśnieniem wierzchu głowy, gardłem i przednim brzegiem skrzydła. Samce mają rdzawobrązowy brzuch i nogawice, jasnożółtą pierś oraz głowę z ciemnobrunatnymi kreskami. Skrzydła są szare, na końcach czarne. Ogon jasnoszary. Grzbiet i okolice łopatek ciemnobrunatne. Młode ptaki przypominają samice, są ciemnobrunatne z rdzawożółtym rozjaśnieniem wierzchu głowy i podbródkiem.

  • Samica błotniaka stawowego. Fot. M. Karetta

  • Samiec błotniaka stawowego. Fot. M. Matysiak

Siedlisko

• płaty trzcinowisk w dolinach rzecznych, na stawach rybnych, zbiornikach retencyjnych i jeziorach;
• niewielkie śródpolne oczka wodne lub mokradła pokryte roślinnością szuwarową;
• pola uprawne ze zbożem ozimym.

Gniazdo

Gniazda buduje samica w gąszczu zeszłorocznych trzcinowisk lub pałek rosnących wokół zbiorników wodnych oraz coraz częściej w krajobrazie rolniczym, w niewielkich kilkuarowych oczkach wodnych, a nawet na polach.

  • Siedlisko lęgowe błotniaka stawowego. Fot. D. Krupiński

  • Siedlisko lęgowe błotniaka stawowego. Fot. M. Rzępała

Pokarm

Ofiarą błotniaka stawowego padają najczęściej młode ptaki i drobne ssaki. W okresie masowych pojawów gryzoni (zazwyczaj co 4-5 lat), zwierzęta te stają się głównym składnikiem diety. W niewielkiej ilości zjada również żaby, gady oraz ryby.

  • Transfer pokarmu w locie. Fot. M. Karetta

  • Samiec błotniaka stawowego. Fot. G. Kamiński

Zagrożenia

• intensyfikacja produkcji rolnej; 
• upraszczanie krajobrazu rolniczego (komasacje gruntów, likwidacja drzew, krzewów, miedz, oczek wodnych i bagienek);
• nielegalny odstrzał;
• presja drapieżników naziemnych (lisów, jenotów, norek amerykańskich);
• wzmożona penetracja ludzka brzegów zbiorników wodnych.

Status gatunku

Nieliczny, lokalnie średnio liczny ptak lęgowy niżu. Tak jak pozostałe gatunki błotniaków odbywa dalekie wędrówki na zimowiska do Afryki na południe od Sahary. Część osobników zimuje w Europie południowo-zachodniej oraz w rejonie Morza Śródziemnego. Na lęgowiska w Europie środkowej powraca od połowy marca do końca kwietnia, a na zimowiska odlatuje od połowy sierpnia.