Posłuchaj: dudek (Autor nagrań: Zdzisław Pałczyński, Producent – P.W. Alauda)
   

 

Dudek Upupa epops

Wygląd

 

Wygląd dudka jest bardzo charakterystyczny, co powoduje, że jest on ptakiem łatwo rozpoznawalnym. Głowa, szyja i przód tułowia ptaka są pomarańczowe, skrzydła wraz z grzbietem w czarno-białe pasy, ogon czarny z białym poprzecznym pasem, spód tułowia białawy z podłużnymi ciemnymi paskami. Bardzo charakterystyczny jest duży czubek na głowie, zbudowany z piór. Jest on zwykle złożony, a podnoszony jedynie w chwilach zaniepokojenia i rozdrażnienia, także w momencie lądowania.

Siedlisko

• pastwiska lub łąki w dolinach rzecznych;
• ugory i nieużytki;
• sady ze starymi drzewami owocowymi;
• skraje lasów, rzadziej większe polany i zręby.

  • Przekazywanie pokarmu. Fot. G. Leśniewski

  • Pastwiska - żerowisko dudka. Fot. D. Krupiński

Gniazdo

W dziupli naturalnej (np. w wierzbie) lub wykonanej przez dzięcioły (często po dzięciole zielonym). Czasami w zakamarkach budynków gospodarczych, wśród materiałów budowlanych oraz w stertach suchych gałęzi, kamieni, a nawet śmieci.

  • Sterty kamieni - siedlisko lęgowe dudka. Fot. D. Krupiński

  • Nadrzeczne łęgi - siedlisko lęgowe dudka. Fot. D. Krupiński

Pokarm

Owady, głównie szarańczaki i chrząszcze (zarówno postacie dorosłe, jak i ich larwy). Często turkuć podjadek.

  • Dudek z larwą chrząszcza. Fot. G. Leśniewski

  • Aleje wierzbowe - siedlisko lęgowe dudka. Fot. D. Krupiński

 

Zagrożenia

• zmiany w sposobie użytkowania gruntów w obrębie rewirów żerowiskowych (np. zaprzestanie ekstensywnego wypasu na murawach napiaskowych);
• wycinanie dziuplastych drzew;
• zanik miedz, ugorów i odłogów;
• ubożenie bazy pokarmowej w wyniku stosowania środków ochrony roślin.

Status gatunku

Nieliczny, miejscami bardzo nieliczny ptak lęgowy. Gatunek wędrowny. Na lęgowiska powraca w IV-V. Odlatuje w VIII-IX.

Ochrona

• odkrzaczanie pastwisk i muraw napiaskowych;
• wspieranie ekstensywnego wypasu na ubogich pastwiskach;
• wieszanie skrzynek lęgowych;
• dosadzanie i ogławianie wierzb.